کد مطلب:48990 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا گناه و معصيت موجود است يا شي است؟ (مثلا اينكه دروغ مي گوييم و لفظي بوجود مي آيد آيا اين لفظ شي است و با توجه به اينكه در قرآن داريم ان من شي الا يسبح بحمد چگونه توجيه مي شود؟

شيء در لغت بمعناي چيز است. و فلاسفه لفظ شيء و وجود را مساوي هم مي دانند؛ و آنچه لفظ شيء بر آن اطلاق ميشود، لفظ موجود نيز بر آن اطلاق مي گردد.

و وجود يا شيء را از يك نظر، به 4 قسم تقسيم مي كنند :

1. وجود خارجي (يا وجود عيني) : يعني آن شيئي كه در خارج است. مثل درخت در خارج، كه با چشم آن را مي بينيم.

2. وجود ذهني: يعني مثلاً وجود همان درخت در ذهن، كه آن را تصور مي كنيم.

3. وجود كتبي : يعني مثلاً اسم درخت كه آن را مي نويسيم.

4. وجود لفظي : يعني نام شيء يا وجودي كه به زبان مي آوريم. همين كه مي گوييم درخت، به آن وجودي داده ايم، كه به آن وجود لفظي مي گويند.

پس هر لفظي كه از دهانمان خارج مي شود، وجود شيءاست. پس گناه و معصيت، (مثل دروغ)، كه به زبان ميآوريم،شيء و موجود است. و همه اشياء تسبيح خداوند مي كنند. حتي همان لفظ دروغ كه شيء است، تسبيح خداوند ميكند.

اما مسأله به اين صورت قابل حل است كه افعال را از دو ديدگاه، مي توان مورد نقد و بررسي قرار داد : يكي جنبه تكويني، و ديگر جنبه تشريعي آن. از ديدگاه تكويني، يعني از جنبه اصل وجود فعل، با قطع نظر از حكم عقل و حكم شرع، هر فعلي در ذات خود حسن و نيكو است. زيرا واقعيت هستي در مقابل عدم و نيستي، از صفت حًسن و زيبايي برخوردار است. قرآن كريم مي فرمايد : الذي احسن كل شي خلقه (1) يعني (خدايي كه هر چيزي را نيكو آفريد.) افعال انسان نيز از نظر واقعيت و هستي (به وجود آمدن)، مخلوق خداوند هستند. (2) زيرا هيچ قوه و نيرويي جز حول و قوه الهي وجود ندارد. (البته اين حسن تكويني است، نه اخلاقي.) مثلاً خداوند زبان را آفريده، براي حركت و چرخش. اصل وجود حركت و چرخش، و ايجاد صوت، خداوند را تسبيح مي كند. و او را پيراسته از هر گونه نقص و كمبود دانسته، بلكه قدرت و آگاهي و اراده او را اثبات مي كند.

البته همه افعال به قدرت الهي استناد داده مي شوند، منافاتي با وجود اراده و اختيار در انسان ندارد. از آنجا كه بحث كمي پيچيدگي دارد، اجازه دهيد با يك مثال واضح، آنرا روشن سازيم. فرض كنيد شما با يك قطار برقي مشغول مسافرت هستيد، و راننده قطار شماييد. يك سيم برق قوي در سرتاسر مسير قطاركشيده شده، و حلقه اي مخصوص از بالاي قطار، روي اين سيم ميلغزد، و حركت مي كند. و لحظه به لحظه برق را از يك منبع نيرومند، به لكوموتيو قطار منتقل مي كند. به طوري كه اگر يك لحظه از منبع مولد، برق به قطار نرسد، قطار فوراً در جاي خود متوقف مي شود. بدون شك شما آزاديد كه هر كجا ميخواهيد،در مسير راه توقف كنيد، كم يا زياد. و با هر سرعتي كه بخواهيد حركت نماييد. ولي با تمام اين آزاديي كه داريد، كسي كه پشت دستگاه مولد برق نشسته، هر لحظه مي تواند شما را متوقف سازد. چرا كه تمام قدرت و نيروي شما، از همان برق است. و كليد آن در دست اوست. بنابراين اين شخص در عين آزادي و اختيار و مسؤوليت، در قبضة قدرت ديگري قرار دارد. و اين دو با هم منافات ندارد.(3)

تا اينجا فعل را از جنبه تكويني مورد بررسي قرار داديم. و به اين نتيجه رسيديم كه همه افعال از جنبه تكويني، به خداوند نسبت داده شده، خير هستند. اما اگر افعال را از اين جهت كه ناشي از اراده و اختيار انسان مي باشد، مورد بررسي قرار دهيم، متصف به حُسن و قُبح مي شوند. انساني كه داراي اراده و اختيار است، و با اختيار خود سخن مي گويد، و زبان را به تحرك واداشته، ايجاد صوت مي كند، اگر سخن او مخالف عقل وشرع باشد، و با اين سخن به خود و ديگران ضرر بزند، مثلاً دروغي بگويد، اينفعل يعني لفظ او،عمل زشت و ناپسندي محسوب مي شود. اما اگر سخن وي سخن سنجيده اي باشد كه باعث هدايت، و به نفع خود و جامعه باشد، عمل و فعل پسنديده و زيبايي تلقي مي شود.





























منابع و مآخذ:

1. سوره مباركة سجده/ آيه 7

2. عقايد استدلالي، علي رباني گلپايگاني، ج1،ص109

3. پنچاه درس اصول عقايد براي جوانان، ناصر مكارم شيرازي،ص130